AstroContact: het verborgen kansspel

In 2008 werd AstroTV in Nederland van de televisie gebannen nadat uit onderzoek bleek dat dit “amusementsprogramma” verschillende regels met de voeten had getreden. Gesprekskosten werden al aangerekend alvorens men in de studio raakte, kijkers betaalden ook voor ontvangen sms’jes, er werd dubieus gezondheidsadvies verstrekt door de waarzeggers enz. Verwonderlijk dus dat het gelijkaardige programma AstroContact in ons land tot nu toe nog steeds wettelijk kon worden uitgezonden, terwijl we nog dezelfde overtredingen en misleidende elementen konden waarnemen… Gelukkig nam minister Lieten eindelijk de beslissing om hier onderzoek naar te voeren en de programma’s desnoods stop te zetten, iets waar ik al langer voor pleit..

3 kanalen

Er zijn 3 manieren om via “astro-diensten” advies op te vragen: via het gratis 0800-nummer (dit werd recentelijk aangepast, vroeger was dit het betalend 0905-nr.) kan de beller tijdens de uitzending van het programma live naar de studio bellen. Daarnaast kan hij tijdens een privé-consult (waar men rechtstreeks contact zoekt met een zgn. “spiritueel medewerker” via een 0904-nummer) om raad vragen. Tot slot kan men ook sms’en (voor ons land naar ondermeer via de nummers 3310, 3011).

Telewinkelen

AstroContact wordt officieel beschouwd als een vorm van “telewinkelen”, waarbij een “dienst” (hier: het advies) ter betaling aan de klant wordt aangeboden. Toch verwacht men dat diensten bij telewinkelen effectief geleverd worden, iets wat bij dit programma niet altijd het geval is. Als men belt naar de studio of de privé-lijn bestaat de kans immers dat de beloofde dienst uiteindelijk niet aangeboden wordt, omdat de beller eerst een bepaalde wachttijd moet doormaken. Tot enkele maanden geleden werd deze wachttijd, hoewel die geen deel uitmaakt van de gewenste dienst, eveneens aangerekend (max. 1,75 euro/minuut).

Ook de sms-dienst is merkten we een bedrieglijk aspect op: als er op deze manier om advies gevraagd wordt, krijgt de sms’ er eerst ongevraagd een (te betalen) bericht terug met een vraag waar hij eerst op dient te antwoorden. Pas dan kan hij zelf advies aanvragen. Ook hier wordt de dienst dus niet onmiddellijk “geleverd”. De sms’ er moet echter wel betalen voor 4 sms’jes: voor zijn initiële sms, het hierna ontvangen bericht, zijn eigenlijke vraag en tenslotte ook het bericht met advies. Tot begin dit jaar vermeldde men  – in tegenstelling tot bij onze noorderburen - nergens dat men ook voor de ontvangen sms’jes betaalt.

Toevalsfactor

In de algemene voorwaarden van het programma staat te lezen dat bellers die in een live-uitzending hun vraag mogen stellen “ad random” worden uitgekozen; men geeft dus toe dat het toeval hierbij een rol speelt . In deze zin zou het programma kunnen beschouwd worden als een soort “kansspel”, want ofwel zijn de lijnen vaak bezet - zelfs al worden ze tijdens de uitzending als “vrij” aangegeven - ofwel duurt het minutenlang alvorens men in contact komt met een waarzegster. In het slechtste geval blijkt die laatste  – die zogezegd beschikbaar is – uiteindelijk toch in gesprek te zijn. Het is voor de kijker een kwestie van exact op het gepaste tijdstip te bellen om in de studio te geraken, wil hij advies krijgen.

Het nummer dat men belt om de vraag live in de studio te kunnen stellen is sinds een tijd gratis geworden. Hierdoor wordt het “kansspel”-effect verkleind, aangezien er geen winstbejag meer gemoeid is bij het bellen naar de studio (dus speelt het toevalseffect hier niet in dezelfde zin als bij bvb. de belspelletjes, waar de zgn. geluksfactor van lucratief belang was). Toch geldt het lucratieve aspect van de toevalsfactor nog steeds voor de privé-lijn. Als de beller niet het geluk heeft om in de studio te geraken, zal hij geneigd zijn te bellen naar deze privé-consult. Hier geldt hetzelfde principe: als je “geluk” hebt, kan je een waarzegster spreken. Indien niet, blijf je achter met je vraag. En dit terwijl je hoe dan ook betaalt voor de (verloren) beltijd (tot 105euro/uur!)…

Illegaal kansspel

Bovendien wordt de kijker tijdens een live-uitzending gewoonlijk meerdere keren aangemaand om te telefoneren en deel te nemen aan het programma (“Wacht niet tot de problemen zich opstapelen”, “Bel nu voor advies”,…), hoewel dit bij wet verboden is.  Deze manier van werken doet ons denken aan de afgevoerde belspelletjes. Toch moeten de aanbieders van AstroContact - ondanks de kenmerken van een kansspel die we hier terugvinden - niet beschikken over een kansspelenvergunning. Het programma kan dus gedefinieerd worden als een “illegaal kansspel”. Ik kan dus enkel toejuichen dat Vlaams minister Lieten er nu eindelijk - nadat ik dit bedrog in het verleden meermaals aankaartte bij de federale bevoegde ministers - voor kiest ook dergelijke programma’s aan banden te leggen.

Dubieuze gezondheidsadviezen

Ook zijn de gezondheidsadviezen die de waarzeggers meegeven op zijn minst “dubieus” te noemen. Veelal zijn de “voorspellers” allesbehalve bevoegd om een specifiek adviezen mee te geven en geven ze dus een halfslachtige uitleg.  Zo vertelde men in het verleden aan een vrouw met een gezwel in haar buik dat ze zich nergens zorgen over hoefde te maken omdat “de artsen hier wel een oplossing voor klaar hadden”. Aan een depressieve vrouw werd dan weer aangeraden om te stoppen met het innemen van anti-depressiva. Dit zijn echter adviezen die, zonder het fiat van een beëdigd geneesheer, tot levensgevaarlijke situaties kunnen leiden!

Verantwoordelijkheid

Om al deze redenen werd het dringend tijd dat de regering hierin ook haar verantwoordelijkheid opneemt. Op jaarbasis verdiende men in Nederland niet minder dan tussen de 1680 en 3000 euro/maand, iets wat dankzij de privé-consults kon oplopen tot 6000 euro/maand !! Daarenboven worden de spirituele medewerkers van het programma per minuut of per sms betaald. Zij hebben er dus alle belang bij om “klanten” zo lang en zo vaak mogelijk te laten bellen of sms’en. En hiervoor zijn blijkbaar alle vormen van misleiding toegestaan…

Aanbevelingen

Enkele eenvoudige aanbevelingen zouden al wat orde op zaken kunnen stellen, zoals ik al voorstelde.  Zo zou men kunnen eisen dat er tijdens de privé-consult geen gesprekskosten aangerekend worden wanneer er geen gesprek plaatsvindt. De beller betaalt immers voor het advies dat hem wordt verschaft. Door hem minutenlang aan de lijn te houden zonder hem ook maar één voorspelling te doen, verdienen programmamakers  op maandbasis duizenden euro’s. Voor de sms-dienst verdient het de aanbeveling om duidelijk de minimumprijs van 4 euro te vermelden.

Andere mededelingen, zoals de prijsaanduiding, de duur van een telefoontje, de vermelding wanneer de uitzending een herhaling is, dat minderjarigen niet mogen deelnemen alsook dat de mogelijkheid bestaat dat men niet live in de studio geraakt moeten duidelijk en lang genoeg in beeld gebracht worden. Verder zouden deze ook regelmatig moeten herhaald worden door de waarzegster in de studio.

Tot slot zouden de gezondheidsadviezen streng moeten gecontroleerd worden en gemeld aan de Belgische Inspectie voor de Gezondheidszorg. Dit moet aanleiding geven tot een diepgaand onderzoek, en bij overtreding bestraft worden.

Afschaffing zeker aanbevolen

Hoewel dergelijke aanbevelingen een oplossing zouden kunnen bieden, is het waarschijnlijk dat ze na een tijd sowieso in de kiem zouden gesmoord worden. Men wordt immers altijd creatiever in het omzeilen van de regels. Om de kijker te vrijwaren van nog meer bedrog, volg ik de beslissing van minister Lieten volledig. Deze programma’s moeten dringend grondig onderzocht worden om dan te zien hoe ze het snelst kunnen afgeschaft worden.

Astro-programma’s zijn kansspelen, een vorm van misleiding die men onmogelijk “entertainment” kan noemen. Het is het uitbuiten van kwetsbare mensen die advies en hulp vragen. Dat dit in de meeste gevallen gebeurt door waarzegsters die amper een waardig diploma noch ervaring in de astrologische sector kunnen voorleggen - of nog eenvoudiger: door een automatisch antwoordapparaat - spreekt voor zich…

Ik zie geen enkel sociaal nut in dergelijke programma’s, tenzij we in een maatschappij leven waar misleiding, manipulatie en bedrog als meerwaarde kunnen worden beschouwd. In de wetenschap dat rechtvaardigheid moet primeren in een samenleving, blijf ik dan ook pleiten voor de totale afschaffing van dit opzet.  Wat tot nu toe op federaal niveau bleef aanslepen, kan hopelijk snel worden opgelost in Vlaanderen.